W obecnej dobie światowych osiągnięć w dziedzinie elektrotechniki, elektroniki i automatyki nie sposób nie wyróżnić istotnych zmian i nie zauważyć swoistego przełomu w obszarze instalacji elektrycznych. Aby dokonać najprostszego podziału dzisiejszych instalacji, za kryterium odróżniające je od siebie można by przyjąć na przykład funkcjonalność zastosowania takiej instalacji oraz elastyczność jej rozbudowy w przyszłości. Taki podział pozwala przeciwstawić tradycyjnej instalacji elektrycznej instalację inteligentną często też nazywaną instalacją inteligentnego budynku.

FOT 1. Przycisk wielofunkcyjny 

Z punktu widzenia instalatora wydawać by się mogło, że dostęp do tej instalacji, której nazwa dla wielu kryje pod sobą bardzo złożoną i zbyt zaawansowaną technologię, mają tylko nieliczni i to w dodatku "Ci wielcy", czyli duże firmy projektowo-wykonawcze. Nic bardziej mylnego, bowiem instalacja inteligentna jest pojęciem bardzo szerokim a standardy, jakie ona określa są tak naprawdę ogólnie dostępne dla każdego. Patrząc przez pryzmat ostatnich kilku lat widać w Polsce bardzo znaczący wzrost w świadomości tego,  co oferuje technologia
magistralna KNX i to zarówno, jeśli chodzi o instalatorów jak i samych inwestorów. Objawia się to w ilości wykonanych instalacji oraz w skali projektów, jakie tworzone są w pracowniach projektowych.

Narodziny KNX

Technologia magistralna KNX sięga w swej historii początku lat 90-tych, kiedy to oficjalnie pod nazwą EIBA została zarejestrowana organizacja zrzeszająca prekursorów i jednocześnie producentów urządzeń tego standardu. Celem stowarzyszenia EIBA (od maja 1999 roku jest to organizacja Konnex) było i wciąż jest min. ustalanie i specyfikacja wytycznych dla samej technologii, certyfikacja i znakowanie nowych produktów znakiem KNX/EIB oraz ustalanie norm i standardów (np. EN 50090). W niedalekiej przyszłości organizacja ta zrzeszać będzie blisko dwustu producentów urządzeń oznaczanych symbolem KNX/EIB. Wśród wiodących producentów na rynku europejskim można wyróżnić min.
firmy Merten, ABB, Berker, Gira oraz Jung.


FOT 2. Ściemniacz


Standard KNX - jeden dla wszystkich

Jak już wyżej wspomniano technologia ta nie jest ukierunkowana na ograniczoną liczbę firm, które ją wykorzystują, wręcz przeciwnie, liczba producentów urządzeń tego standardu wzrasta z roku na rok co może tylko dobrze świadczyć o popularności i jakości standardu KNX wśród
jego użytkowników. W tym miejscu należy podkreślić, że instalację tą (często też używa się pojęcia systemu) tworzą urządzenia różnych producentów, które wykonane są w tej samej technologii magistralnej KNX. Urządzenia te dzielą się zasadniczo na dwie grupy: sensory, czyli np. różnego rodzaju przyciski z określoną ilością klawiszy (Fot. 1) umieszczone na ścianach w pomieszczeniach gdzie przebywają użytkownicy oraz urządzenia wykonawcze (Fot. 2) zainstalowane w elektrycznych skrzynkach rozdzielczych. Naciśnięcie odpowiedniego
klawisza przycisku powoduje wywołanie pewnej funkcji np. zapalenie światła, podniesienie żaluzji czy załączenie alarmu, która to funkcja realizowana jest poprzez odpowiednie urządzenia wykonawcze. W
odniesieniu do tradycyjnej instalacji elektrycznej funkcja klawisza przycisku może przypominać funkcję łącznika tradycyjnego a funkcja
urządzenia wykonawczego może przypominać funkcję przekaźnika czy stycznika. Medium transmisyjnym służącym do wymiany informacji pomiędzy sensorami a urządzeniami wykonawczymi jest magistrala komunikacyjna, wykorzystująca przewód EIB BUS 2x2x0,8. Napięcie magistrali to 24V DC.

Obszar zastosowania

Technologia magistralna KNX może być wykorzystywana praktycznie w każdym rodzaju obiektów począwszy od mieszkań i apartamentów,
poprzez domy mieszkalne, szkoły, sale gimnastyczne, hotele i budynki biurowe. Każdy z tych obiektów ma swoje indywidualne potrzeby i wymagania, do których system może zostać odpowiednio dopasowany.
Dla poznania wybranych możliwości zastosowania tego rodzaju systemu w domu mieszkalnym, szkole, szpitalu, budynku biurowym oraz hotelu można skorzystać z prezentacji multimedialnej przygotowanej przez firmę Merten, którą można znaleźć w Internecie pod adresem www.mymerten.com. Prezentacja umożliwia wybranie polskiej wersji językowej, gdzie oprócz informacji ukazujących się w
trakcie prezentacji w formie pisanej, po włączeniu głośników komputera można usłyszeć głos lektora omawiającego kolejne zdarzenia.



FOT 3. a, b.

Funkcjonalność i przykłady realizowanych zadań

Biorąc pod uwagę specyfikę każdego z wymienionych wyżej obiektów, technologia KNX w swoim podstawowym zastosowaniu wykorzystywana
może być w każdym z nich do sterowania oświetleniem, żaluzjami, roletami, markizami, zasłonami itp., ogrzewaniem, wentylacją, klimatyzacją czy np. regulacją zasilania obiektu w wodę. W szerszym zakresie wykorzystania instalacji warto wspomnieć o możliwości integracji instalacji z systemem alarmowym oraz z innymi otwartymi systemami automatyki budynkowej jak np. LON. Wiedząc już, jakimi mediami można sterować należy odpowiedzieć na pytanie jak sterować i czym sterować. Instalacja ta umożliwia użytkownikowi obsługę, czyli sterowanie wybranymi wcześniej funkcjami, za pomocą wspomnianych już ściennych przycisków klawiszowych, paneli dotykowych różnego rodzaju czujników ruchu, obecności, natężenia oświetlenia z uwzględnieniem obsługi zdalnej przez telefon komórkowy i Internet (Fot. 3 a, b) Dla zobrazowania możliwości instalacji warto jest wymienić kilka bardzo często wykorzystywanych funkcji. Przy sterowaniu oświetleniem istnieje możliwość załączenia za pomocą tylko jednego
przycisku sceny świetlnej (odpowiedniej konfiguracji obwodów oświetleniowych) zależnej od potrzeb domownika np. w salonie, podczas kolacji, kiedy do stworzenia przyjemnego nastroju część obwodów oświetleniowych należy wyłączyć, część ściemnić a część troszkę rozjaśnić. Przy sterowaniu ogrzewaniem użytkownik ma możliwość redukcji kosztów ogrzewania poprzez czasowe obniżenie temperatury we wszystkich lub wybranych pomieszczeniach za pomocą
wyboru trybu oszczędnościowego ogrzewania przed wyjściem do pracy a przed powrotem do domu - zdalnego lub automatycznego załączania ogrzewania na tryb komfortowy. Tryb tryb komfortowy. Tryb ogrzewania na czas nocy pozwala na zdrowy i spokojny sen poprzez wybranie ręczne lub załączenie automatyczne innych od poprzednich nastaw temperaturowych. Jeśli instalacja została wyposażona w sterowanie żaluzjami to można zrealizować zadanieautomatycznego ustawienia się kąta lamelek (listków) żaluzji tak, aby wpadające do wnętrza słońce nie raziło użytkowników podczas pracy czy wypoczynku.
Podobnych przykładów zastosowania technologii KNX można by było podać jeszcze wiele. Wysiłek jaki pojawił się przy tego rodzaju instalacji związany jest z postawieniem dla niej wymagań, czyli określenia zadań, jakie instalacja ta ma zrealizować dla danego obiektu. Instalacja dopasowuje się do potrzeb użytkownika a nie użytkownik do instalacji. Poznanie możliwości tej technologii warunkuje wykorzystanie jej w praktyce, a pojawiające się na rynku nowe urządzenia są odpowiedzią na coraz to nowe wymagania inwestorów.