Słupy kompozytowe jedne z najbezpieczniejszych nośników źródeł światła przy drogach i wiaduktach

Zapewnienie optymalnego poziomu bezpieczeństwa użytkownikom dróg nie kończy się jedynie na budowaniu szerokich arterii, rond i węzłów komunikacyjnych czy stosowaniu aktywnych barier, pochłaniających znaczną część energii w momencie uderzeniu pojazdu. Cała przydrożna infrastruktura – w tym słupy oświetleniowe – czynnie uczestniczy w zapewnieniu kierowcom i pasażerom aut tzw. „bezpieczeństwa biernego”, przy czym z roku na rok oczekuje się od niej coraz więcej. I słusznie, bo dotychczasowe rozwiązania w momencie wypadku groziły pasażerom samochodów utratą życia aż w 88% przypadkach. Od 1 stycznia 2015 nośniki źródeł światła będą musiały spełniać m.in. bardzo wysokie wymagania unijne w zakresie absorpcji energii. Najbardziej zaawansowanymi z nich, zapewniającymi najwyższy poziom bezpieczeństwa biernego, są konstrukcje oparte na kompozytach polimerowych.

Poziomy pochłaniania energii wg normy PN-EN 12767

Tragiczny w skutkach brak wymogów w zakresie instalacji słupów oświetleniowych przy drogach, przejazdach kolejowych i wiaduktach, przez wiele długich lat zbierał w Polsce śmiertelne żniwo. Z roku na rok odnotowywano coraz większy odsetek zabitych w wyniku kolizji z żelbetowymi, stalowymi lub wirobetonowymi słupami. Dopiero akcesja Polski do struktur Unii Europejskiej w 2004 roku doprowadziła do wprowadzenia wspólnotowej normy z serii PN-EN 12767, opisującej szczegółowo proces produkcji infrastruktury oświetleniowej, jej projektowanie, obliczenia, weryfikację, stosowane materiały, wymiary itp. Na jej podstawie Instytut Badawczy Dróg i Mostów w sierpniu 2011 roku¹, wydał decyzję na mocy, której od 1 stycznia 2015 r. wszystkie słupy oświetleniowe przeznaczone do stosowania przy drogach publicznych będą musiały spełnić wymagania bezpieczeństwa biernego. Tym samym nowe przepisy uregulowały polski rynek producentów oświetlenia ulicznego i w pewnym stopniu pozwolą zmniejszyć liczbę ofiar śmiertelnych na drogach.

Kwestia bezpieczeństwa była jednak dla Unii o wiele ważniejsza, dlatego w normie – PN-EN 12767 – zawarto szczegółowe zapisy dotyczące tzw. „bezpieczeństwa biernego”. Stanowiły one nie lada wyzwanie dla krajowych dostawców słupów. Należy pamiętać, że tuż po akcesji do UE żadna z rodzimych firm nie dysponowała technologiami mogącymi uzyskać najwyższe noty w testach (NE). Pierwszą z nich stał się w 2008 roku Alumast SA. Obecnie takich podmiotów jest kilka, ale ich produkty zapewniają bezpieczeństwo bierne tylko w przypadku najwyższych zakresów prędkości, czyli powyżej 100km/h.

Norma PN-EN 12767 zwraca szczególną uwagę na te cechy urządzenia, które mogą bezpośrednio wpływać na skutki zderzenia pojazdu z konstrukcją oraz na stopień bezpieczeństwa osób znajdujących się w pojeździe w przypadku kolizji.

Klasyfikuje konstrukcje wg następujących kategorii:

• Klasa „0” – konstrukcje nie spełniające żadnych wymagań biernego bezpieczeństwa (konstrukcje wykonane tradycyjnie, sztywne jak słupy betonowe lub profile stalowe),

• NE – konstrukcje nie pochłaniające energii (po uderzeniu pojazd kontynuuje jazdę ze zmniejszoną prędkością);

• LE – konstrukcje pochłaniające energię w niskim stopniu;

• HE – konstrukcje pochłaniające energię w wysokim stopniu.

Praktycznie wszystkie z obecnie eksploatowanych przy drogach, przejazdach i wiaduktach słupy znajdują się w kategorii „0”, co oznacza, że w momencie uderzenia auto może zostać dosłownie przepołowione. Ryzyko utraty życia w wyniku kolizji z takim słupem wynosi 88%. Nowsze słupy, głównie aluminiowe i stalowe, posiadają zaś w większości kategorię HE i pomimo iż w określonym stopniu wyhamowują pojazd, stanowią potencjalne zagrożenie dla zdrowia kierowcy. Najbezpieczniejszym rozwiązaniem jest bez wątpienia słup kompozytowy, który w momencie kolizji nie pochłania energii, a jednocześnie pozwala pojazdowi wytracić prędkość. Co więcej, możliwa jest również konstrukcja słupa, który przy małych prędkościach – do 50km/h – pozwoli na kontrolowane wyhamowanie pojazdu bez ryzyka dla kierowcy i osób znajdujących się za słupem np. przechodniów na chodniku. Słupy kompozytowe – z powodzeniem wdrażane przez Alumast SA na polskim rynku – oprócz tego, że nie stwarzają dla kierowców wysokiego niebezpieczeństwa, są tańsze w eksploatacji i łatwiejsze w transporcie i montażu.

Ważność problemu zapewnienia bezpieczeństwa użytkownikom drogi została ujęta w Krajowym Programie Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego „Gambit”, skutkiem czego jest m.in. konieczność wykonywania testów zderzeniowych dla słupów oświetleniowych produkowanych wg PN-EN 12767. Słupy kompozytowe charakteryzują się niższą absorpcją energii, w odróżnieniu od betonowych, stalowych, i aluminiowych odpowiedników – co przedstawia wynik testu zderzeniowego:

Należy także pamiętać, że zgodnie z pismem Instytutu Badawczego Dróg i Mostów z sierpnia 2011 roku², od 1 stycznia 2015 r. wszystkie słupy oświetleniowe przeznaczone do stosowania przy drogach publicznych będą musiały spełnić wymagania bezpieczeństwa biernego przy uderzeniu pojazdu. Im wyższe, tym lepiej dla życia i zdrowia podróżujących. Co jednak zrobić z blisko 3 milionami punktów świetlnych, które już stoją przy polskich drogach i z bezpieczeństwem biernym nie mają nic wspólnego? Odpowiedzią wydaje się być ich konsekwentna wymiana na najnowsze nośniki źródeł światła.

Słupy kompozytowe charakteryzują się wieloma zaletami, czyniącymi je nieporównywalnie korzystniejszym produktem od aluminiowych, stalowych i betonowych odpowiedników:

• Spełniają najwyższe wymagania dotyczące norm bezpieczeństwa biernego konstrukcji drogowych i są produkowane zgodnie z normą PN-EN 40-7;

• Są lekkie, łatwe w transporcie i montażu oraz charakteryzują się dużą wytrzymałością (opierają się wiatrom o prędkości sięgającej do 200 km/h. Tak szybkie prądy powietrza nie występują w Polsce);

• Nie wymagają malowania ani konserwacji, co wpływa na niski koszt eksploatacji;

• Nie ulegają korozji, są odporne na sól drogową, inne środki stosowane przy czyszczeniu ulic oraz zanieczyszczenia powstałe w ruchu ulicznym;

• Charakteryzują się wysokim bezpieczeństwem pasywnym, niską absorpcją energii i bardzo dobrą odpornością na uszkodzenia mechaniczne oraz promienie UV;

• Ponadto dzięki zastosowaniu kompozytowych drzwiczek rewizyjnych, które nie mają wartości złomowej, obniża się ryzyko kradzieży, dewastacji i dekompletacji, a tym samym znacząco obniża koszty eksploatacji.